แผ่นดินไหว เชียงใหม่: สิ่งที่คุณควรรู้และการเตรียมพร้อม
- ทำความเข้าใจแผ่นดินไหวในเชียงใหม่
- ประวัติและสถิติ: เชียงใหม่กับเหตุการณ์ในอดีต
- ทำความรู้จัก: กลุ่มรอยเลื่อนมีพลังในพื้นที่เชียงใหม่
- เหตุการณ์ล่าสุด: แผ่นดินไหวที่เรารับรู้
- การเฝ้าระวังและบทบาทของหน่วยงาน
- การเตรียมตัว: สิ่งที่ต้องทำก่อน ระหว่าง และหลังเกิดแผ่นดินไหว
- สรุป: ทำไมการเตรียมพร้อมเรื่องแผ่นดินไหวจึงสำคัญสำหรับเชียงใหม่
แผ่นดินไหว เชียงใหม่ เป็นเรื่องที่หลายคนอาจไม่คิดว่าจะเกิดขึ้นบ่อยนัก แต่ในความเป็นจริง จังหวัดเชียงใหม่และพื้นที่ภาคเหนือของไทยมีความเสี่ยงจากภัยธรรมชาติชนิดนี้ จากประสบการณ์ที่ได้ศึกษาและติดตามข่าวสารเกี่ยวกับธรณีวิทยาของประเทศไทย ผมพบว่าประเด็นเรื่องแผ่นดินไหวในภาคเหนือ โดยเฉพาะที่เชียงใหม่นั้นมีความสำคัญและควรค่าแก่การทำความเข้าใจอย่างยิ่ง บทความนี้จะพาคุณไปเจาะลึกถึงสาเหตุ ประวัติ และที่สำคัญที่สุดคือวิธีการเตรียมพร้อมเพื่อรับมือกับเหตุการณ์ไม่คาดฝันนี้
เชียงใหม่เป็นจังหวัดที่มีความสวยงามทางธรรมชาติและวัฒนธรรม เป็นจุดหมายปลายทางยอดนิยมสำหรับนักท่องเที่ยว แต่ภายใต้ความสงบงามนั้น ภาคเหนือของเราตั้งอยู่ใกล้กับแนวรอยเลื่อนมีพลังหลายแห่ง ทั้งในประเทศไทยและประเทศเพื่อนบ้าน ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้เกิดเหตุแผ่นดินไหวที่เชียงใหม่ได้ การรับรู้ถึงความเสี่ยงและเตรียมตัวให้พร้อมจึงเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับทุกคนที่อาศัยหรือเดินทางมายังพื้นที่นี้ครับ
ประวัติและสถิติ: เชียงใหม่กับเหตุการณ์ในอดีต
ประวัติศาสตร์ได้บันทึกเหตุการณ์แผ่นดินไหวครั้งสำคัญที่ส่งผลกระทบต่อเชียงใหม่มาตั้งแต่สมัยโบราณ หนึ่งในเหตุการณ์ที่ถูกกล่าวถึงคือแผ่นดินไหวในปี พ.ศ. 1558 ที่เชื่อว่าทำให้เมืองโยนกนครล่มสลายลงไป รวมถึงเหตุการณ์ในปี พ.ศ. 2088 ที่ทำให้ยอดเจดีย์หลวงในเมืองเชียงใหม่หักโค่นลงมา เรื่องราวเหล่านี้แสดงให้เห็นว่าพื้นที่แห่งนี้เคยเผชิญกับแผ่นดินไหวขนาดใหญ่มาแล้วในอดีต
ในยุคปัจจุบัน ด้วยเทคโนโลยีการตรวจวัดที่ทันสมัยขึ้น กรมอุตุนิยมวิทยาและกรมทรัพยากรธรณีสามารถบันทึกข้อมูลแผ่นดินไหวได้อย่างแม่นยำมากขึ้น สถิติที่ผ่านมาบ่งชี้ว่าแผ่นดินไหวที่เกิดขึ้นในประเทศไทยมักมีขนาดเล็กถึงปานกลาง และหลายครั้งมีจุดศูนย์กลางอยู่ในภาคเหนือหรือประเทศเพื่อนบ้านใกล้เคียง ซึ่งแรงสั่นสะเทือนสามารถส่งผลมาถึงเชียงใหม่ได้ การทำความเข้าใจประวัติศาสตร์และสถิติเหล่านี้ช่วยให้เราตระหนักถึงความเป็นไปได้ของการเกิดแผ่นดินไหวในพื้นที่ได้ดียิ่งขึ้น
ทำความรู้จัก: กลุ่มรอยเลื่อนมีพลังในพื้นที่เชียงใหม่
สาเหตุหลักของการเกิดแผ่นดินไหวส่วนใหญ่มาจากการเคลื่อนตัวของเปลือกโลกตามแนว “รอยเลื่อนมีพลัง” ซึ่งเป็นรอยแตกในชั้นหินที่ยังคงมีการเคลื่อนไหวอยู่ และเป็นที่มาของเชียงใหม่กับแผ่นดินไหว สำหรับจังหวัดเชียงใหม่และพื้นที่ใกล้เคียง มีกลุ่มรอยเลื่อนมีพลังที่สำคัญหลายแห่งที่ต้องเฝ้าระวัง
กลุ่มรอยเลื่อนแม่ทา เป็นหนึ่งในรอยเลื่อนสำคัญที่พาดผ่านหลายอำเภอในเชียงใหม่ เช่น อำเภอพร้าว แม่ออน สันกำแพง ดอยสะเก็ด แม่ริม แม่แตง และเชียงดาว จากข้อมูลล่าสุด (2 มิถุนายน 2568) เหตุการณ์แผ่นดินไหวขนาด 4.5 ที่อำเภอพร้าวก็มีสาเหตุมาจากการเลื่อนตัวของกลุ่มรอยเลื่อนแม่ทาในลักษณะรอยเลื่อนปกติ นอกจากนี้ ยังมีกลุ่มรอยเลื่อนแม่จันที่พาดผ่านอำเภอฝางและแม่อาย ซึ่งล้วนแต่เป็นปัจจัยที่ทำให้เชียงใหม่เป็นพื้นที่ที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดแผ่นดินไหว การรับรู้ถึงตำแหน่งของรอยเลื่อนเหล่านี้ช่วยให้เราเข้าใจถึงศักยภาพและพื้นที่เสี่ยงภายในจังหวัดได้มากขึ้น
This image is a fictional image generated by GlobalTrendHub.
เหตุการณ์ล่าสุด: แผ่นดินไหวที่เรารับรู้
เมื่อไม่นานมานี้ (2 มิถุนายน 2568) ได้เกิดเหตุการณ์แผ่นดินไหวขนาด 4.5 โดยมีจุดศูนย์กลางอยู่ที่ตำบลแม่ปั๋ง อำเภอพร้าว จังหวัดเชียงใหม่ ที่ระดับความลึกเพียง 1 กิโลเมตร ผมเองก็ได้ติดตามข่าวนี้อย่างใกล้ชิด และพบว่าแรงสั่นสะเทือนของแผ่นดินไหวครั้งนี้รับรู้ได้เป็นวงกว้างในหลายอำเภอของเชียงใหม่ รวมถึงจังหวัดใกล้เคียงอย่างแม่ฮ่องสอน ลำปาง ลำพูน และพะเยา
แม้ว่าเหตุการณ์นี้จะจัดเป็นแผ่นดินไหวขนาดค่อนข้างเล็กและเบื้องต้นยังไม่มีรายงานความเสียหายรุนแรงต่อชีวิตและทรัพย์สิน แต่ก็ทำให้ประชาชนหลายพื้นที่ตื่นตกใจและตระหนักถึงภัยแผ่นดินไหวที่อาจเกิดขึ้นได้เสมอ เหตุการณ์ล่าสุดนี้ตอกย้ำว่าเรื่องของแผ่นดินไหวในภาคเหนือไม่ใช่เรื่องไกลตัว และการเตรียมพร้อมรับมือเป็นสิ่งที่เราควรให้ความสำคัญ
การเฝ้าระวังและบทบาทของหน่วยงาน
ประเทศไทยมีหน่วยงานหลักที่ทำหน้าที่เฝ้าระวังและติดตามสถานการณ์แผ่นดินไหวอย่างใกล้ชิด คือ กองเฝ้าระวังแผ่นดินไหว กรมอุตุนิยมวิทยา และ กรมทรัพยากรธรณี หน่วยงานเหล่านี้มีเครือข่ายสถานีตรวจวัดแผ่นดินไหวกระจายอยู่ทั่วประเทศ รวมถึงสถานีตรวจวัดที่สำคัญอย่างที่ดอยสุเทพ จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งทำหน้าที่บันทึกและวิเคราะห์ข้อมูลการสั่นสะเทือนตลอด 24 ชั่วโมง
นอกจากนี้ กรมทรัพยากรธรณี ยังมีบทบาทในการศึกษาและทำความเข้าใจเกี่ยวกับรอยเลื่อนมีพลัง รวมถึงการจัดทำแผนที่และข้อมูลพื้นที่เสี่ยงภัยแผ่นดินไหว การทำงานของหน่วยงานเหล่านี้มีความสำคัญอย่างยิ่งในการให้ข้อมูลที่เป็นประโยชน์ต่อประชาชนและการวางแผนรับมือในระดับจังหวัด เช่น การจัดทำแผนปฏิบัติการป้องกันและบรรเทาภัยจากแผ่นดินไหวของจังหวัดเชียงใหม่ ผมเชื่อว่าการทำงานร่วมกันระหว่างหน่วยงานภาครัฐและประชาชนในการติดตามข้อมูลและปฏิบัติตามคำแนะนำจะช่วยลดความเสี่ยงจากภัยแผ่นดินไหวได้อย่างมีประสิทธิภาพ
This image is a fictional image generated by GlobalTrendHub.
การเตรียมตัว: สิ่งที่ต้องทำก่อน ระหว่าง และหลังเกิดแผ่นดินไหว
การเตรียมพร้อมคือหัวใจสำคัญในการรับมือกับภัยแผ่นดินไหว การรู้ว่าจะต้องทำอย่างไรในแต่ละขั้นตอนสามารถช่วยลดความเสี่ยงต่อชีวิตและทรัพย์สินได้อย่างมหาศาล นี่คือสิ่งที่ผมคิดว่าทุกคนควรทราบและนำไปปฏิบัติ :
ก่อนเกิดแผ่นดินไหว
- สำรวจและประเมินความเสี่ยง: ตรวจสอบโครงสร้างอาคารบ้านเรือนว่ามีความแข็งแรงทนทานต่อแรงสั่นสะเทือนได้หรือไม่ โดยเฉพาะบ้านเก่า
- จัดเก็บสิ่งของ: ยึดตู้หรือชั้นวางของหนักเข้ากับผนัง เก็บสิ่งของที่แตกหักง่ายไว้ในที่ปลอดภัย
- เตรียมอุปกรณ์ฉุกเฉิน: เตรียมกระเป๋าฉุกเฉินที่บรรจุน้ำดื่ม อาหารแห้ง ไฟฉายพร้อมถ่าน วิทยุพกพา ชุดปฐมพยาบาล และยารักษาโรคประจำตัวไว้ในที่ที่หยิบง่าย
- วางแผนครอบครัว: กำหนดจุดนัดพบที่ปลอดภัยนอกบ้านหากเกิดเหตุการณ์พลัดหลง และฝึกซ้อมวิธีปฏิบัติตนเมื่อเกิดแผ่นดินไหวร่วมกันในครอบครัว
- เรียนรู้วิธีปฐมพยาบาลเบื้องต้น: การมีความรู้ด้านนี้เป็นประโยชน์อย่างยิ่งในการช่วยเหลือตนเองและผู้อื่น
ระหว่างเกิดแผ่นดินไหว
- ตั้งสติ: อย่าตื่นตกใจ พยายามควบคุมสติให้ได้มากที่สุด
- ใช้หลัก “หมอบ กำบัง ยึดจับ”: หากอยู่ในอาคาร ให้หมอบลงที่พื้น กำบังศีรษะและลำคอด้วยแขนหรือหมอน และยึดจับสิ่งที่แข็งแรง เช่น ใต้โต๊ะ
- อยู่ห่างจากหน้าต่างและสิ่งของที่จะหล่นทับ: หลีกเลี่ยงการยืนใกล้หน้าต่าง กระจก ตู้ หรือชั้นวางของ
- ออกจากอาคารสูง: หากอยู่ในอาคารสูงและสามารถทำได้อย่างปลอดภัย ให้รีบออกจากอาคารโดยเร็วไปยังที่โล่ง
- อยู่ในที่โล่ง: หากอยู่นอกอาคาร ให้ออกไปยังที่โล่งแจ้งให้ห่างจากอาคาร เสาไฟฟ้า หรือป้ายโฆษณา
- หยุดรถ: หากกำลังขับรถ ให้หยุดรถในที่ปลอดภัยและอยู่ในรถจนกว่าการสั่นจะหยุด
- ห้ามใช้ลิฟต์: เด็ดขาด
- อยู่ห่างจากชายฝั่ง: หากอยู่ใกล้ชายหาดและรู้สึกถึงแผ่นดินไหว ให้รีบไปยังที่สูงทันทีเพื่อป้องกันสึนามิ (แม้ในเชียงใหม่จะไม่เกิดสึนามิโดยตรง แต่เป็นข้อควรทราบสำหรับภัยแผ่นดินไหวโดยทั่วไป)
หลังเกิดแผ่นดินไหว
- สำรวจการบาดเจ็บ: ตรวจสอบตนเองและผู้อื่นว่าได้รับบาดเจ็บหรือไม่ และทำการปฐมพยาบาลเบื้องต้น
- ออกจากอาคารที่เสียหาย: หากอาคารได้รับความเสียหาย ให้ออกจากอาคารทันทีเพราะอาจเกิดอาฟเตอร์ช็อกตามมา
- ระวังอันตรายรอบตัว: ใส่รองเท้าหุ้มส้นเพื่อป้องกันเศษแก้วหรือวัสดุมีคม ตรวจสอบการรั่วไหลของแก๊ส (โดยการดมกลิ่น) สายไฟขาด หรือท่อน้ำ
- ติดตามข้อมูลข่าวสาร: เปิดวิทยุฟังคำแนะนำฉุกเฉินจากหน่วยงานราชการ
- หลีกเลี่ยงพื้นที่อันตราย: อย่าเข้าไปในบริเวณที่ได้รับความเสียหายสูงหรืออาคารที่อาจถล่ม
- อย่าแพร่ข่าวลือ: ตรวจสอบข้อมูลจากแหล่งที่เชื่อถือได้เท่านั้น
การฝึกซ้อมตามแผนเผชิญเหตุเป็นประจำ จะช่วยให้เรามีสติและสามารถปฏิบัติตามขั้นตอนที่ถูกต้องเมื่อเกิดเหตุการณ์จริงได้ กรมอุตุนิยมวิทยา และ กรมทรัพยากรธรณี มีข้อมูลและคำแนะนำที่เป็นประโยชน์มากมายที่เราสามารถศึกษาเพิ่มเติมได้ครับ
สรุป: ทำไมการเตรียมพร้อมเรื่อง แผ่นดินไหว เชียงใหม่ จึงสำคัญสำหรับเราทุกคน
แม้ว่าเราจะไม่สามารถคาดการณ์ล่วงหน้าได้อย่างแม่นยำว่าแผ่นดินไหวจะเกิดขึ้นเมื่อใดและรุนแรงแค่ไหน แต่สิ่งที่ทำได้คือการเตรียมพร้อมและเรียนรู้วิธีปฏิบัติตนอย่างถูกต้องเมื่อเผชิญหน้ากับสถานการณ์ดังกล่าว แผ่นดินไหว เชียงใหม่ เป็นความเสี่ยงที่ต้องตระหนักถึง จากประวัติศาสตร์ที่ผ่านมา ตำแหน่งที่ตั้งที่ใกล้กับแนวรอยเลื่อนมีพลัง และเหตุการณ์ล่าสุดที่เราได้พบเจอ การเตรียมพร้อมจึงไม่ใช่เรื่องไกลตัวอีกต่อไป
ในฐานะผู้ที่สนใจเรื่องภัยพิบัติทางธรรมชาติ ผมหวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์ในการสร้างความตระหนักและกระตุ้นให้ทุกท่านหันมาให้ความสำคัญกับการเตรียมตัวรับมือกับแผ่นดินไหวมากขึ้นครับ การรู้ข้อมูล การเตรียมอุปกรณ์ฉุกเฉิน และการฝึกซ้อมแผนเผชิญเหตุ จะช่วยให้เราและคนที่เรารักปลอดภัยเมื่อต้องเผชิญกับ การรับมือแผ่นดินไหวในเชียงใหม่ หรือที่อื่นๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ